4822 Sayılı Kanun ile Değişik
4077 sayılı TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN
Kabul Tarihi:6.3.2003
BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam, Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Kanunun amacı, kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık
ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, aydınlatıcı, eğitici, zararlarını
tazmin edici, çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı önlemleri almak ve tüketicilerin
kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konudaki politikaların oluşturulmasında
gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Kanun, 1inci maddede belirtilen amaçlarla mal ve hizmet
piyasalarında tüketicinin taraflardan birini oluşturduğu her türlü tüketici işlemini
kapsar.
Tanımlar
Madde 3. - Bu Kanunun uygulamasında;
a) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,
b) Bakan: Sanayi ve Ticaret Bakanını,
c) Mal: Alış-verişe konu olan taşınır eşyayı, konut ve tatil amaçlı taşınmaz malları
ve elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri
gayri maddi malları,
d) Hizmet: Bir ücret veya menfaat karşılığında yapılan mal sağlama dışındaki
her türlü faaliyeti,
e) Tüketici: Bir mal veya hizmeti ticari veya mesleki olmayan amaçlarla edinen,
kullanan veya yararlanan gerçek ya da tüzel kişiyi,
f) Satıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki faaliyetleri
kapsamında tüketiciye mal sunan gerçek veya tüzel kişileri,
g) Sağlayıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki faaliyetleri
kapsamında tüketiciye hizmet sunan gerçek veya tüzel kişileri,
h) Tüketici işlemi: Mal veya hizmet piyasalarında tüketici ile satıcı-sağlayıcı
arasında yapılan her türlü hukuki işlemi,
ı) İmalatçı-Üretici: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuş
olan mal veya hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin hammaddelerini yahut ara
mallarını üretenler ile mal üzerine kendi ayırt edici işaretini, ticari markasını
veya unvanını koyarak satışa sunanları,
j) İthalatçı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuş olan
mal veya hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin hammaddelerini yahut ara mallarını
yurt dışından getirerek satışa sunan gerçek veya tüzel kişiyi,
k) Kredi veren: Mevzuatları gereği tüketicilere nakit kredi vermeye yetkili olan
banka, özel finans kuruluşu ve finansman şirketlerini,
l) Reklam veren: Ürettiği ya da pazarladığı malın/hizmetin tanıtımını yaptırmak,
satışını artırmak veya imajını yaratıp güçlendirmek amacıyla hazırlattığı, içinde
firmasının ya da mal/hizmet markasının yer aldığı reklamları yayınlatan, dağıtan
ya da başka yollarla sergileyen gerçek ya da tüzel kişiyi,
m) Reklamcı: Ticari reklam ve ilânları reklam verenin duyduğu ihtiyaç doğrultusunda
hazırlayan ve reklam veren adına yayınlanmasına aracılık eden ticari iletişim
uzmanı gerçek ya da tüzel kişiyi,
n) Mecra kuruluşu: Ticari reklam veya ilânı hedef kitleye ulaştıran iletişim kanallarının
ya da her türlü aracın sahibi, işleticisi veya kiralayıcısı olan gerçek veya tüzel
kişiyi,
o ) Teknik düzenleme: Bir ürünün ve hizmetin, ilgili idari hükümler de dahil olmak
üzere, özellikleri, işleme ve üretim yöntemleri, bunlarla ilgili terminoloji, sembol,
ambalajlama, işaretleme, etiketleme ve uygunluk değerlendirilmesi işlemleri hususlarından
biri veya birkaçını belirten ilgili Bakanlık tarafından Resmi Gazetede yayımlanarak
mecburi uygulamaya konulan standartlar dahil olmak üzere uyulması zorunlu olan her
türlü düzenlemeyi,
p) Tüketici örgütleri: Tüketicinin korunması amacıyla kurulan dernek, vakıf veya
bunların üst kuruluşlarını,
İfade eder.
İKİNCİ KISIM
Tüketicinin Korunması ve Aydınlatılması
Ayıplı Mal
Madde 4- Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda ya da
reklam ve ilânlarında yer alan veya satıcı tarafından bildirilen veya standardında
veya teknik düzenlemesinde tespit edilen nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine
aykırı olan ya da tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin
ondan beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik
eksiklikler içeren mallar, ayıplı mal olarak kabul edilir.
Tüketici, malın teslimi tarihinden itibaren otuz gün içerisinde
ayıbı satıcıya bildirmekle yükümlüdür. Tüketici bu durumda, bedel iadesini de içeren
sözleşmeden dönme, malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel
indirimi ya da ücretsiz onarım isteme haklarına sahiptir. Satıcı, tüketicinin tercih
ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Tüketici bu seçimlik haklarından
biri ile birlikte ayıplı malın neden olduğu ölüm ve/veya yaralanmaya yol açan ve/veya
kullanımdaki diğer mallarda zarara neden olan hallerde imalatçı-üreticiden tazminat
isteme hakkına da sahiptir.
İmalatçı-üretici, satıcı, bayi, acente, ithalatçı ve 10
uncu maddenin beşinci fıkrasına göre kredi veren ayıplı maldan ve tüketicinin
bu maddede yer alan seçimlik haklarından dolayı müteselsilen sorumludur. Ayıplı
malın neden olduğu zarardan dolayı birden fazla kimse sorumlu olduğu takdirde bunlar
müteselsilen sorumludurlar. Satılan malın ayıplı olduğunun bilinmemesi bu sorumluluğu
ortadan kaldırmaz.
Bu madde ile ayıba karşı sorumlu tutulanlar, ayıba karşı
daha uzun bir süre ile sorumluluk üstlenmemişlerse, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp
daha sonra ortaya çıkmış olsa bile malın tüketiciye teslimi tarihinden itibaren
iki yıllık zamanaşımına tabidir. Bu süre konut ve tatil amaçlı taşınmaz mallarda
beş yıldır. Ayıplı malın neden olduğu her türlü zararlardan dolayı yapılacak talepler
ise üç yıllık zamanaşımına tabidir. Bu talepler zarara sebep olan malın piyasaya
sürüldüğü günden başlayarak on yıl sonra ortadan kalkar. Ancak, satılan malın ayıbı,
tüketiciden satıcının ağır kusuru veya hile ile gizlenmişse zamanaşımı süresinden
yararlanılamaz.
Ayıplı malın neden olduğu zararlardan sorumluluğa ilişkin
hükümler dışında, ayıplı olduğu bilinerek satın alınan mallar hakkında yukarıdaki
hükümler uygulanmaz.
Satışa sunulacak ayıplı mal üzerine ya da ambalajına, imalatçı
veya satıcı tarafından tüketicinin kolaylıkla okuyabileceği şekilde "özürlüdür"
ibaresini içeren bir etiket konulması zorunludur. Yalnızca ayıplı mal satılan veya
bir kat ya da reyon gibi bir bölümü sürekli olarak ayıplı mal satışına, tüketicinin
bilebileceği şekilde tahsis edilmiş yerlerde bu etiketin konulma zorunluluğu yoktur.
Malın ayıplı olduğu hususu, tüketiciye verilen fatura, fiş veya satış belgesi üzerinde
gösterilir.
Güvenli olmayan mallar, piyasaya özürlüdür etiketiyle dahi
arz edilemez. Bu ürünlere, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması
ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri uygulanır.
Bu hükümler, mal satışına ilişkin her türlü tüketici işleminde de uygulanır.
Ayıplı Hizmet
Madde 4/A- Sağlayıcı tarafından bildirilen reklam ve ilânlarında veya standardında
veya teknik kuralında tespit edilen nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı
olan ya da yararlanma amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği
faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler
içeren hizmetler, ayıplı hizmet olarak kabul edilir.
Tüketici, hizmetin ifa edildiği tarihten itibaren otuz
gün içerisinde bu ayıbı sağlayıcıya bildirmekle yükümlüdür. Tüketici bu durumda,
sözleşmeden dönme, hizmetin yeniden görülmesi veya ayıp oranında bedel indirimi
haklarına sahiptir. Tüketicinin sözleşmeyi sona erdirmesi, durumun gereği olarak
haklı görülemiyorsa, bedelden indirim ile yetinilir. Tüketici, bu seçimlik haklarından
biri ile birlikte 4 üncü maddede belirtilen şartlar çerçevesinde tazminat da isteyebilir.
Sağlayıcı, tüketicinin seçtiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.
Sağlayıcı, bayi, acente ve 10 uncu maddenin beşinci fıkrasına
göre kredi veren, ayıplı hizmetten ve ayıplı hizmetin neden olduğu her türlü zarardan
ve tüketicinin bu maddede yer alan seçimlik haklarından dolayı müteselsilen sorumludur.
Sunulan hizmetin ayıplı olduğunun bilinmemesi bu sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
Daha uzun bir süre için garanti verilmemiş ise, ayıp daha
sonra ortaya çıkmış olsa bile ayıplı hizmetten dolayı yapılacak talepler hizmetin
ifasından itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir. Ayıplı hizmetin neden olduğu
her türlü zararlardan dolayı yapılacak talepler ise üç yıllık zamanaşımına tabidir.
Ancak, sunulan hizmetin ayıbı, tüketiciden sağlayıcının ağır kusuru veya hile ile
gizlenmişse zamanaşımı süresinden yararlanılamaz.
Ayıplı hizmetin neden olduğu zararlardan sorumluluğa ilişkin
hükümler dışında, ayıplı olduğu bilinerek edinilen hizmetler hakkında yukarıdaki
hükümler uygulanmaz.
Bu hükümler, hizmet sağlamaya ilişkin her türlü tüketici
işleminde de uygulanır.
Satıştan Kaçınma
Madde 5- Üzerinde "numunedir" veya "satılık değildir" ibaresi bulunmayan
bir malın; ticarî bir kuruluşun vitrininde, rafında veya açıkça görülebilir herhangi
bir yerinde teşhir edilmesi halinde satıcı bu malların satışından kaçınamaz.
Hizmet sağlamada da haklı bir sebep olmaksızın kaçınılamaz.
Aksine bir teamül, ticarî örf veya adet yoksa, satıcı bir
mal veya hizmetin satışını o mal veya hizmetin kendisi tarafından belirlenen miktar,
sayı veya ebat gibi koşullara ya da başka bir mal veya hizmetin satın alınmasına
bağlı kılamaz.
Diğer mal satışı ve hizmet sağlama sözleşmelerinde de bu
hüküm uygulanır.
Sözleşmelerdeki Haksız ?artlar
Madde 6- Satıcı veya sağlayıcının tüketiciyle müzakere etmeden, tek taraflı
olarak sözleşmeye koyduğu, tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde
iyi niyet kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden
olan sözleşme koşulları haksız şarttır.
Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu her türlü sözleşmede
yer alan haksız şartlar tüketici için bağlayıcı değildir.
Eğer bir sözleşme şartı önceden hazırlanmışsa ve özellikle
standart sözleşmede yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o sözleşme
şartının tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilir.
Sözleşmenin bütün olarak değerlendirilmesinden, standart
sözleşme olduğu sonucuna varılırsa, bu sözleşmedeki bir şartın belirli unsurlarının
veya münferit bir hükmünün müzakere edilmiş olması, sözleşmenin kalan kısmına bu
maddenin uygulanmasını engellemez.
Bir satıcı veya sağlayıcı, bir standart şartın münferiden
tartışıldığını ileri sürüyorsa, bunu ispat yükü ona aittir.
6/A, 6/B, 6/C, 7, 9, 9/A, 10, 10/A ve 11/A maddelerinde
yazılı olarak düzenlenmesi öngörülen tüketici sözleşmeleri en az oniki punto ve
koyu siyah harflerle düzenlenir ve sözleşmede bulunması gereken şartlardan
bir veya birkaçının bulunmaması durumunda eksiklik sözleşmenin geçerliliğini etkilemez.
Bu eksiklik satıcı veya sağlayıcı tarafından derhal giderilir.
Bakanlık standart sözleşmelerde yer alan haksız şartların
tespit edilmesine ve bunların sözleşme metninden çıkartılmasının sağlanmasına ilişkin
usul ve esasları belirler.
Taksitle Satış
Madde 6/A- Taksitle satış, satım bedelinin en az iki taksitle ödendiği
ve malın veya hizmetin sözleşmenin düzenlendiği anda teslim veya ifa edildiği satım
türüdür.
Taksitle satış sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması zorunludur.
Sözleşmede bulunması gereken asgari koşullar aşağıda gösterilmiştir:
a) Tüketicinin ve satıcı veya sağlayıcının isim, unvan,
açık adresleri ve varsa erişim bilgileri,
b) Malın veya hizmetin Türk Lirası olarak vergiler dahil peşin satış fiyatı,
c) Vadeye göre faiz ile birlikte ödenecek Türk Lirası olarak toplam satış fiyatı,
d) Faiz miktarı, faizin hesaplandığı yıllık oran ve sözleşmede belirlenen faiz oranının
yüzde otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faizi oranı,
e) Peşinat tutarı,
f) Ödeme planı,
g) Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları.
Satıcı veya sağlayıcı, bu bilgilerin sözleşmede yer almasını
sağlamak ve taraflar arasında akdedilen sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye vermekle
yükümlüdür. Sözleşmeden ayrı olarak kıymetli evrak niteliğinde senet düzenlenecekse,
bu senet, her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde ve sadece nama yazılı
olarak düzenlenir. Aksi takdirde, kambiyo senedi geçersizdir.
Taksitle satışlarda; tüketici, borçlandığı toplam miktarı
önceden ödeme hakkına sahiptir. Tüketici aynı zamanda, bir taksit miktarından az
olmamak şartıyla bir veya birden fazla taksit ödemesinde bulunabilir. Her iki durumda
da satıcı, ödenen miktara göre gerekli faiz indirimini yapmakla yükümlüdür.
Satıcı veya sağlayıcı, taksitlerden birinin veya birkaçının
ödenmemesi halinde kalan borcun tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa,
bu hak; ancak satıcının veya sağlayıcının bütün edimlerini ifa etmiş olması durumunda
ve tüketicinin birbirini izleyen en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi ve
ödenmeyen taksit toplamının satış bedelinin en az onda biri olması halinde kullanılabilir.
Ancak satıcının veya sağlayıcının bu hakkını kullanabilmesi için en az bir hafta
süre vererek muacceliyet uyarısında bulunması gerekir.
Sözleşme şartları tüketici aleyhine hiçbir şekilde değiştirilemez.
Devre tatil
Madde 6/B- Devre tatil sözleşmeleri, en az üç yıl süre için yapılan ve
bu süre zarfında yıl içinde, belirli veya belirlenebilecek ve bir haftadan az olmayacak
bir dönem için bir veya daha fazla sayıdaki taşınmazın kullanım hakkının devri ya
da devri taahhüdünü içeren ve bir nüshasının tüketiciye verilmesi zorunlu, yazılı
sözleşme ya da sözleşmeler grubudur.
Devre tatil sözleşmelerine ilişkin usul ve esasları Bakanlık
belirler.
Paket tur
Madde 6/C- Paket tur sözleşmeleri; ulaştırma, konaklama ve bunlara yardımcı
sayılmayan diğer turistik hizmetlerin en az ikisinin birlikte, her şeyin dahil olduğu
fiyatla satılan veya satış taahhüdü yapılan ve hizmeti yirmidört saatten uzun bir
süreyi kapsayan veya gecelik konaklamayı içeren ve bir nüshasının tüketiciye verilmesi
zorunlu, önceden düzenlenmiş yazılı sözleşmelerdir.
Paket tur sözleşmelerine ilişkin usul ve esasları Bakanlık
belirler.
Kampanyalı Satışlar
Madde 7- Kampanyalı satış, gazete, radyo, televizyon ilânı ve benzeri yollarla
tüketiciye duyurularak düzenlenen kampanyalara iştirakçi kabul edilmesi ve malın
veya hizmetin daha sonra teslim veya ifa edilmesi suretiyle yapılan satımdır.
Kampanyalı satışlar Bakanlığın izni ile yapılır. Bakanlık
hangi tür satışların izne tabi olacağını, ön ödeme, taksit miktarı, teslim süresi,
üretici firma garantisi, yatırılacak teminat ile kampanyalı satışlarda uyulması
gereken usul ve esasları tespit eder.
İlan ve taahhüt edilen mal veya hizmetin teslimatının veya
ifasının hiç ya da gereği gibi yapılmaması durumunda, satıcı, sağlayıcı, bayi, acente,
imalatçı-üretici, ithalatçı ve 10 uncu maddenin beşinci fıkrasına göre kredi veren
müteselsilen sorumludur.
Tüketici kampanyadan ayrılmaya karar verdikten sonra kampanyayı
düzenleyen, mal veya hizmetin tüketiciye teslim tarihini geçmemek şartıyla tüketicinin
o ana kadar ödediği tüm bedeli ödemekle yükümlüdür.
Kampanyayı düzenleyen, kampanyalı satışlarda düzenlenecek
yazılı sözleşmede, 6/A maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen bilgilere ek olarak
"kampanya bitiş tarihi" ve "mal veya hizmetin teslim veya yerine getirilme tarih
ve şekli"ne ilişkin bilgileri de içeren sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye vermek
zorundadır.
Sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça, ön ödeme tutarı,
mal veya hizmetin satış bedelinin yüzde kırkından fazla olamaz.
Kampanyalı satışlarda malın teslim ya da hizmetin ifa süresi on iki ayı aşamaz.
Konut ve tatil amaçlı taşınmaz mallar için bu süre otuz aydır.
Tüketicinin ödemeye ilişkin tüm edimlerini yerine getirmesi
durumunda, malın teslimi ya da hizmetin ifası, ödemenin bitimini takiben en geç
bir ay içinde yapılmak zorundadır.
Kampanyalı taksitle satışlarda 6/A maddesi hükümleri de
uygulanır.
Kapıdan Satış
Madde 8- Kapıdan satış; işyeri, fuar, panayır gibi satış mekanları dışında
yapılan satımlardır.
Bakanlık, kapıdan satış yapacaklarda aranılacak nitelikleri,
bu Kanuna tabi olan ve olmayan kapıdan satışları ve kapıdan satışlara ilişkin uygulama
usul ve esaslarını belirler.
Bu tür satışlarda; tüketici, teslim aldığı tarihten itibaren
yedi gün içinde malı kabul etmekte veya hiçbir gerekçe göstermeden ve hiçbir yükümlülük
altına girmeden reddetmekte serbesttir. Hizmetlerin satımında ise bu süre, sözleşmenin
imzalandığı tarihten itibaren başlar. Bu süre dolmadan satıcı veya sağlayıcı, kapıdan
satış işlemine konu mal veya hizmet karşılığında tüketiciden herhangi bir isim altında
ödeme yapmasını veya borç altına sokan herhangi bir belge vermesini isteyemez. Satıcı,
cayma bildirimi kendisine ulaştığı andan itibaren yirmi gün içerisinde malı geri
almakla yükümlüdür.
Tüketici, malın mutat kullanımı sebebiyle meydana gelen
değişiklik ve bozulmalarından sorumlu değildir.
Taksitle yapılan kapıdan satışlarda 6/A maddesi,
kampanyalı kapıdan satışlarda 7 nci madde hükümleri ayrıca uygulanır.
Kapıdan Satışlarda Satıcının ve Sağlayıcının Yükümlülüğü
Madde 9- Kapıdan satış sözleşmelerinde, sözleşmede bulunması gereken diğer
unsurlara ilave olarak mal veya hizmetin nitelik ve niceliğine ilişkin açıklayıcı
bilgiler, cayma bildiriminin yapılacağı açık adres ve en az on altı punto
ve koyu siyah harflerle yazılmış aşağıdaki ibare yer almak zorundadır:
Tüketicinin hiçbir hukuki ve cezai sorumluluk üstlenmeksizin
ve hiçbir gerekçe göstermeksizin teslim aldığı veya sözleşmenin imzalandığı tarihten
itibaren yedi gün içerisinde malı veya hizmeti reddederek sözleşmeden cayma
hakkının var olduğunu ve cayma bildiriminin satıcı/sağlayıcıya ulaşması tarihinden
itibaren malı geri almayı taahhüt ederiz.
Tüketici, sahip olduğu haklarının da yazılı bulunduğu sözleşmeyi
imzalar ve kendi el yazısı ile tarihini yazar. Satıcı veya sağlayıcı, bu bilgilerin
sözleşmede yer almasını sağlamak ve taraflar arasında akdedilen sözleşmenin bir
nüshasını tüketiciye vermekle yükümlüdür.
Bu madde hükümlerine göre düzenlenmiş bir sözleşmenin ve
malın tüketiciye teslim edildiğini ispat satıcıya veya sağlayıcıya aittir. Aksi
takdirde, tüketici cayma hakkını kullanmak için yedi günlük süre ile bağlı değildir.
Mesafeli Sözleşmeler
Madde 9/A- Mesafeli sözleşmeler; yazılı, görsel, telefon ve elektronik
ortamda veya diğer iletişim araçları kullanılarak ve tüketicilerle karşı karşıya
gelinmeksizin yapılan ve malın veya hizmetin tüketiciye anında veya sonradan teslimi
veya ifası kararlaştırılan sözleşmelerdir.
Mesafeli satış sözleşmesinin akdinden önce, ayrıntıları
Bakanlıkça çıkarılacak tebliğle belirlenecek bilgilerin tüketiciye verilmesi zorunludur.
Tüketici, bu bilgileri edindiğini yazılı olarak teyit etmedikçe sözleşme akdedilemez.
Elektronik ortamda yapılan sözleşmelerde teyid işlemi, yine elektronik ortamda yapılır.
Satıcı ve sağlayıcı, tüketicinin siparişi kendisine ulaştığı
andan itibaren otuz gün içerisinde edimini yerine getirir. Bu süre, tüketiciye daha
önceden yazılı olarak bildirilmek koşuluyla en fazla on gün uzatılabilir.
Satıcı veya sağlayıcı elektronik ortamda tüketiciye teslim
edilen gayri maddî malların veya sunulan hizmetlerin teslimatının ayıpsız olarak
yapıldığını ispatla yükümlüdür.
Cayma hakkı süresince sözleşmeye konu olan mal veya hizmet
karşılığında tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme yapmasının veya borç altına
sokan herhangi bir belge vermesinin istenemeyeceğine ilişkin hükümler dışında kapıdan
satışlara ilişkin hükümler mesafeli sözleşmelere de uygulanır.
Satıcı veya sağlayıcı cayma bildiriminin kendisine ulaştığı
tarihten itibaren on gün içinde almış olduğu bedeli, kıymetli evrakı ve tüketiciyi
bu hukukî işlemden dolayı borç altına sokan her türlü belgeyi iade etmek ve yirmi
gün içerisinde de malı geri almakla yükümlüdür.
Tüketici Kredisi
Madde 10- Tüketici kredisi, tüketicilerin bir mal veya hizmet edinmek amacıyla
kredi verenden nakit olarak aldıkları kredidir. Tüketici kredisi sözleşmesinin yazılı
olarak yapılması ve bu sözleşmenin bir nüshasının tüketiciye verilmesi zorunludur.
Taraflar arasında akdedilen sözleşmede öngörülen kredi şartları, sözleşme süresi
içerisinde tüketici aleyhine değiştirilemez.
Sözleşmede;
a) Tüketici kredisi tutarı,
b) Faiz ve diğer unsurlarla birlikte toplam borç tutarı,
c) Faizin hesaplandığı yıllık oran,
d) Ödeme tarihleri, anapara, faiz, fon ve diğer masrafların ayrı ayrı belirtildiği
ödeme planı,
e) İstenecek teminatlar,
f) Akdi faiz oranının yüzde otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faizi oranı,
g) Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları,
h) Kredinin vadesinden önce kapatılmasına ilişkin şartlar,
ı) Kredinin yabancı para birimi cinsinden kullandırılması durumunda, geri ödemeye
ilişkin taksitlerin ve toplam kredi tutarının hesaplanmasında, hangi tarihteki kurun
dikkate alınacağına ilişkin şartlar,
yer alır.
Kredi veren, taksitlerden birinin veya birkaçının ödenmemesi
halinde kalan borcun tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak;
ancak kredi verenin bütün edimlerini ifa etmiş olması durumunda ve tüketicinin birbirini
izleyen en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi halinde kullanılabilir. Ancak
kredi verenin bu hakkını kullanabilmesi için en az bir hafta süre vererek muacceliyet
uyarısında bulunması gerekir. Tüketici kredisinin teminatı olarak şahsi teminat
verildiği hallerde, kredi veren, asıl borçluya başvurmadan, kefilden borcun ifasını
isteyemez.
Tüketici, kredi verene borçlandığı toplam miktarı önceden
ödeyebileceği gibi aynı zamanda vadesi gelmemiş bir ya da birden çok taksit ödemesinde
de bulunabilir. Her iki durumda da kredi veren, ödenen miktara göre gerekli faiz
ve komisyon indirimini yapmakla yükümlüdür. Bakanlık ödenen miktara göre gerekli
faiz ve komisyon indiriminin ne oranda yapılacağının usul ve esaslarını belirler.
Kredi verenin, tüketici kredisini, belirli marka bir mal
veya hizmet satın alınması ya da belirli bir satıcı veya sağlayıcı ile yapılacak
satış sözleşmesi şartı ile vermesi durumunda satılan malın veya hizmetin hiç ya
da zamanında teslim veya ifa edilmemesi halinde kredi veren tüketiciye karşı satıcı
veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olur.
Kredi verenin ödemeleri bir kıymetli evraka bağlaması ya
da krediyi kıymetli evrak kabul etmek suretiyle teminat altına alması yasaktır.
Bu yasağa rağmen tüketiciden bir kıymetli evrak alınacak olursa, tüketici bu kıymetli
evrakı kredi verenden geri istemek hakkına sahiptir. Ayrıca, kredi veren kıymetli
evrakın ciro edilmesi sebebiyle tüketicinin uğradığı zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
Kredi Kartları
Madde 10/A- Kredi kartı ile mal veya hizmet alımı sonucu nakdi krediye
dönüşen veya kredi kartı ile nakit çekim suretiyle kullanılan krediler de 10 uncu
madde hükümlerine tabidir. Ancak, bu tür krediler hakkında 10 uncu maddenin ikinci
fıkrasının (a), (b), (h) ve (ı) bentleri ile dördüncü fıkra hükmü uygulanmaz.
Kredi veren tarafından tüketiciye gönderilen dönemsel hesap
özetleri, 10 uncu maddenin ikinci fıkrasının (d) bendinde öngörülen ödeme planı
hükmündedir. Dönemsel hesap özetinde yer alan asgari ödeme tutarının vadesinde ödenmemesi
halinde; tüketici, 10 uncu maddenin (f) bendinde yer alan gecikme faizi dışında
herhangi bir isim altında yükümlülük altına sokulamaz.
Kredi veren faiz artırımını otuz gün önceden tüketiciye
bildirmek zorundadır. Kredi veren tarafından artırılan faiz oranı geriye dönük olarak
uygulanamaz. Tüketici bildirim tarihinden itibaren en geç altmış gün içinde
tüm borcu ödeyip kredi kullanmaya son verdiği takdirde faiz artışından etkilenmez.
Mal veya hizmetin kredi kartı ile satın alındığı durumlarda,
satıcı veya sağlayıcı, tüketiciden komisyon veya benzeri bir isim altında ilave
ödemede bulunmasını isteyemez.
Süreli Yayınlar
Madde 11- Süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen ve her ne amaç ve şekilde
olursa olsun, bilet, kupon, iştirak numarası, oyun, çekiliş ve benzeri yollarla
süreli yayın dışında ikinci bir ürün ve/veya hizmetin verilmesinin taahhüt edildiği
durumlarda; kitap, dergi, ansiklopedi, afiş, bayrak, poster, sözlü veya görüntülü
manyetik bant veya optik disk gibi süreli yayıncılık amaçlarına aykırı olmayan kültürel
ürünler dışında hiçbir mal ya da hizmetin taahhüdü ve dağıtımı yapılamaz. Bu amaçla
kampanya düzenlenmesi halinde, kampanya süresi altmış günü geçemez. Kampanya konusu
mal veya hizmet bedelinin bir bölümünün tüketici tarafından karşılanması istenemez.
Süreli yayın kuruluşu, kampanyaya ait reklam ve ilânlarında,
kampanya konusu mal veya hizmetin Türkiye genelinde teslim ve ifa tarihlerine
ilişkin programını ilân etmek ve kampanya konusu mal veya hizmetin teslim
ve ifasını, kampanyanın bitiminden itibaren otuz gün içinde yerine getirmek
zorundadır.
Kampanya süresince, süreli yayının satış fiyatı, ikinci
ürün olarak verilmesi taahhüt edilen mal veya hizmetin yol açtığı maliyet artışı
nedeniyle artırılamaz. Kampanya konusu mal veya hizmet taahhüdü ve dağıtımı bölünerek
yapılamayacağı gibi, bu mal veya hizmetin ayrılmaz ya da tamamlayıcı parçaları da
ayrı bir kampanya konusu haline getirilemez. Bu Kanunun uygulamasında, ikinci ürün
olarak verilmesi taahhüt edilen her bir mal veya hizmete ilişkin işlemler bağımsız
bir kampanya olarak kabul edilir.
Süreli yayın kuruluşları tarafından düzenlenmeyen, ancak
süreli yayınla doğrudan veya dolaylı irtibatlandırılan kampanyalar da bu hükümlere
tabidir.
Abonelik Sözleşmeleri
Madde 11/A- Her türlü abonelik sözleşmelerine taraf olan tüketiciler, isteklerini
satıcıya yazılı olarak bildirmek kaydıyla aboneliklerine tek taraflı son verebilirler.
Satıcı tüketicinin aboneliğe son verme isteğini, yazılı
bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren en geç yedi gün içinde yerine getirmekle
yükümlüdür.
Süreli yayın aboneliğine son verme isteği ise; yazılı bildirimin
satıcıya ulaştığı tarihten itibaren günlük yayınlarda onbeş gün, haftalık yayınlarda
bir ay, aylık yayınlarda üç ay sonra yürürlüğe girer. Daha uzun süreli yayınlarda
ise, bildirimden sonraki ilk yayını müteakiben yürürlüğe konulur.
Satıcı, abone ücretinin geri kalan kısmını hiçbir kesinti
yapmaksızın onbeş gün içinde iade etmekle yükümlüdür.
Fiyat Etiketi
Madde 12- Perakende satışa arz edilen malların veya ambalajlarının yahut
kaplarının üzerine kolaylıkla görülebilir, okunabilir şekilde o malla ilgili tüm
vergiler dahil fiyat, üretim yeri ve ayırıcı özelliklerini içeren etiket konulması,
etiket konulması mümkün olmayan hallerde aynı bilgileri kapsayan listelerin görülebilecek
şekilde uygun yerlere asılması zorunludur.
Hizmetlerin tarife ve fiyatlarını gösteren listeler de
birinci fıkraya göre düzenlenerek asılır.
Etiket, fiyat ve tarife listelerinde belirtilen fiyat ile kasa fiyatı arasında fark
olması durumunda tüketici lehine olan fiyat üzerinden satış yapılır.
Fiyatı; Bakanlar Kurulu, kamu kurum ve kuruluşları veya
kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları tarafından belirlenen mal veya hizmetlerin,
belirlenen bu fiyatın üzerinde bir fiyatla satışa sunulması yasaktır.
Bakanlık, etiket ve tarife listelerinin şeklini, içeriğini,
usul ve esaslarını bir yönetmelikle düzenler. Bakanlık ve belediyeler, bu madde
hükümlerinin uygulanması ve izlenmesine ilişkin işleri yürütmekle ayrı ayrı görevlidirler.
Garanti Belgesi
Madde 13- İmalatçı veya ithalatçılar ithal ettikleri veya ürettikleri sanayi
malları için Bakanlıkça onaylı garanti belgesi düzenlemek zorundadır. Mala ilişkin
faturanın tarih ve sayısını içeren garanti belgesinin tekemmül ettirilerek tüketiciye
verilmesi sorumluluğu satıcı, bayi veya acenteye aittir. Garanti süresi malın teslim
tarihinden itibaren başlar ve asgari iki yıldır. Ancak, özelliği nedeniyle bazı
malların garanti şartları, Bakanlıkça başka bir ölçü birimi ile belirlenebilir.
Satıcı; garanti belgesi kapsamındaki malların, garanti
süresi içerisinde arızalanması halinde malı işçilik masrafı, değiştirilen parça
bedeli ya da başka herhangi bir ad altında hiçbir ücret talep etmeksizin tamir ile
yükümlüdür.
Tüketici onarım hakkını kullanmışsa, garanti süresi içerisinde
sık arızalanması nedeniyle maldan yararlanamamanın süreklilik arz etmesi veya tamiri
için gereken azami sürenin aşılması veya tamirinin mümkün bulunmadığının anlaşılması
hallerinde, 4 üncü maddede yer alan diğer seçimlik haklarını kullanabilir.
Satıcı bu talebi reddedemez.
Tüketicinin bu talebinin yerine getirilmemesi durumunda
satıcı, bayi, acente, imalatçı-üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur.
Tüketicinin malı kullanım kılavuzunda yer alan hususlara
aykırı kullanmasından kaynaklanan arızalar, iki ve üçüncü fıkra hükümleri kapsamı
dışındadır.
Bakanlık, hangi sanayi mallarının garanti belgesi ile satılmak
zorunda bulunduğunu ve bu malların arızalarının tamiri için gereken azami süreleri
Türk Standartları Enstitüsünün görüşünü alarak tespit ve ilânla görevlidir.
Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
Madde 14- Yurt içinde üretilen veya ithal edilen sanayi mallarının tanıtım,
kullanım, bakım ve basit onarımına ilişkin Türkçe kılavuzla ve gerektiğinde uluslararası
sembol ve işaretleri kapsayan etiketle satılması zorunludur.
Bakanlık, sanayi mallarından hangilerinin tanıtma ve kullanım
kılavuzu ve etiket ile satılmak zorunda bulunduğunu ve bunlarda bulunması gereken
asgari unsurları Türk Standartları Enstitüsünün görüşünü alarak tespit ve ilânla
görevlidir.
Satış Sonrası Hizmetler
Madde 15- İmalatçı veya ithalatçılar, sattıkları, ürettikleri veya ithal
ettikleri sanayi malları için o malın Bakanlıkça tespit ve ilân edilen kullanım
ömrü süresince, yeterli teknik personel ve yedek parça stoku bulundurmak suretiyle
bakım ve onarım hizmetlerini sunmak zorundadırlar.
İmalatçı veya ithalatçıların bulundurmaları gereken yedek
parça stok miktarı Bakanlıkça belirlenir.
İthalatçının herhangi bir şekilde ticari faaliyetinin sona
ermesi halinde, kullanım ömrü süresince bakım ve onarım hizmetlerini, o malın yeni
ithalatçısı sunmak zorundadır.
Bakanlık, hangi mallar için servis istasyonları kurulmasının
zorunlu olduğu ile servis istasyonlarının kuruluş ve işleyişine dair usul ve esasları
Türk Standartları Enstitüsünün görüşünü alarak tespit ve ilânla görevlidir.
Garanti belgesiyle satılmak zorunda olan bir sanayi malının
garanti süresi sonrasında arızalanması durumunda, o malın Bakanlıkça belirlenen
azami tamir süresi içerisinde onarımı zorunludur.
Ticari Reklam ve İlanlar
Madde 16- Ticari reklam ve ilânların kanunlara, Reklam Kurulunca belirlenen
ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, dürüst ve doğru
olmaları esastır.
Tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya onun tecrübe ve bilgi
noksanlıklarını istismar edici, tüketicinin can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü,
şiddet hareketlerini ve suç işlemeyi özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları,
yaşlıları, çocukları ve özürlüleri istismar edici reklam ve ilânlar ve örtülü reklam
yapılamaz.
Aynı ihtiyaçları karşılayan ya da aynı amaca yönelik rakip
mal ve hizmetlerin karşılaştırmalı reklamları yapılabilir.
Reklam veren, ticari reklam veya ilânda yer alan somut
iddiaları ispatla yükümlüdür.
Reklam verenler, reklamcılar ve mecra kuruluşları bu madde
hükümlerine uymakla yükümlüdürler.
Reklam Kurulu
Madde 17- Ticari reklam ve ilânlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemek,
bu ilkeler çerçevesinde ticari reklam ve ilânları incelemek ve inceleme sonucuna
göre, 16 ncı madde hükümlerine aykırı reklam ve ilânları üç aya kadar tedbiren
durdurma ve/veya durdurma ve/veya aynı yöntemle düzeltme ve/veya para cezası verme
hususlarında görevli bir Reklam Kurulu oluşturulur. Reklam Kurulu kararları Bakanlıkça
uygulanır.
Reklam Kurulu, ticari reklam ve ilânlarda uyulması gereken
ilkeleri belirlemede; ülke koşullarının yanı sıra, reklamcılık alanında evrensel
kabul görmüş tanım ve kuralları da dikkate alır.
Başkanlığı, Bakanın görevlendireceği ilgili Genel Müdür
tarafından yürütülen Reklam Kurulu;
a) Bakanlıkça ilgili Genel Müdür Yardımcıları arasından
görevlendirilecek bir üye,
b) Adalet Bakanlığınca, bu Bakanlıkta idari görevlerde çalışan hakimler arasından
görevlendirilecek bir üye,
c) Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunca görevlendirilecek reklam konusunda uzman bir
üye,
d) Yükseköğretim Kurulunun reklamcılık alanında uzman üniversite öğretim elemanları
arasından seçeceği bir üye,
e) Türk Tabibleri Birliği Merkez Konseyinin görevlendireceği doktor bir üye,
f) Türkiye Barolar Birliğinin görevlendireceği avukat bir üye,
g) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin değişik sektörlerden görevlendireceği dört
üye,
h) Türkiye?deki tüm gazeteciler derneklerinin kendi aralarından seçeceği bir üye,
i) Reklamcılar derneklerinin veya varsa üst kuruluşlarının seçeceği bir üye,
j) Tüketici Konseyinin Konseye katılan tüketici örgütü temsilcileri arasından seçeceği
veya üst örgütlerinin görevlendireceği bir üye,
k) Türkiye Ziraat Odaları Birliğinin görevlendireceği bir üye,
l) Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonunun görevlendireceği bir üye,
m) Türk Standartları Enstitüsünden bir üye,
n) Diyanet İşleri Başkanlığından bir üye,
o) Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden bir üye,
p) İşçi sendikaları konfederasyonlarından bir üye,
r) Memur sendikaları konfederasyonlarından bir üye,
s) Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları
Birliğinin görevlendireceği bir üye,
t) Ankara, İstanbul ve İzmir Büyükşehir Belediyelerinin kendi aralarından seçeceği
bir üye,
u) Türk Eczacılar Birliğinden bir üye,
v) Türk Diş Hekimleri Birliğinden bir üye,
olmak üzere yirmibeş üyeden oluşur.
Kurul üyelerinin görev süreleri üç yıldır. Süresi bitenler
yeniden görevlendirilebilir veya seçilebilir. Üyelikler herhangi bir sebeple boşaldığı
takdirde boşalan yerlere üçüncü fıkra esasları dahilinde bir ay içerisinde görevlendirme
veya seçim yapılır.
Kurul en az ayda bir defa veya ihtiyaç duyulduğu her zaman
Başkanın çağrısı üzerine toplanır.
Kurul, Başkan dahil en az ondört üyenin hazır bulunması
ile toplanır ve toplantıya katılanların çoğunluğu ile karar verir.
Kurul, gerekli görülen hallerde sürekli ve geçici olarak
görev yapmak üzere özel ihtisas komisyonları kurabilir. Kurulun bu komisyonlarda
görev yapmasını uygun göreceği kamu personeli, ilgili kamu kuruluşlarınca görevlendirilir.
Kurul üyeleri ile özel ihtisas komisyonu üyelerinden kamu
görevlisi olanlara verilecek huzur hakkı ile kamu görevlisi olmayan kurul üyelerine
ödenecek huzur ücreti Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
Kurulun sekretarya hizmetleri Bakanlık tarafından yerine
getirilir.
Reklam Kurulu kararları, tüketicilerin bilgilendirilmesi,
aydınlatılması ve ekonomik çıkarlarının korunması amacıyla Reklam Kurulu Başkanlığınca
açıklanır.
Reklam Kurulunun görevleri, kuruluş, çalışma usul ve esasları
ile sekretarya hizmetlerinin ne suretle yerine getirileceği Bakanlık tarafından
çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.
Zararlı Tehlikeli Mal ve Hizmetler
Madde 18- Tüketicinin kullanımına sunulan mal ve hizmetlerin kişi
beden ve ruh sağlığı ile çevreye zararlı veya tehlikeli olabilmesi durumunda, bu
malların emniyetle kullanılabilmesi için üzerine veya ekli kullanım kılavuzlarına,
bu durumla ilgili açıklayıcı bilgi ve uyarılar, açıkça görülecek ve okunacak şekilde
konulur veya yazılır.
Bakanlık, hangi mal veya hizmetlerin açıklayıcı bilgi ve
uyarıları taşıması gerektiğini ve bu bilgi ve uyarıların şeklini ve yerini ilgili
bakanlık ve diğer kuruluşlarla birlikte tespit ve ilânla görevlidir.
Mal ve Hizmet Denetimi
Madde 19- Tüketiciye sunulan mal ve hizmetler; ilgili bakanlıklar tarafından
Resmi Gazetede yayımlanarak mecburi uygulamaya konulan standartlar dahil olmak
üzere uyulması zorunlu olan teknik düzenlemeye uygun olmalıdır.
İlgili bakanlıklar, bu esaslara göre denetim yapmak veya
yaptırmakla görevlidir. Mal ve hizmet denetimine ilişkin usul ve esaslar her bir
ilgili bakanlıkça ayrı ayrı tespit ve ilân edilir.
Tüketicinin Eğitilmesi
Madde 20- Tüketicinin eğitilmesi konusunda örgün ve yaygın eğitim kurumlarının
ders programlarına, Millî Eğitim Bakanlığınca gerekli ilaveler yapılır.
Tüketicinin eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi için radyo
ve televizyonlarda programlar düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar, Tüketici Konseyinin
önerisi ile Bakanlıkça tespit ve ilân olunur.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Tüketici Kuruluşları
Tüketici Konseyi
Madde 21- Tüketicinin sorunlarının, ihtiyaçlarının ve çıkarlarının korunmasına
ilişkin gerekli tedbirleri araştırmak, sorunların evrensel tüketici hakları doğrultusunda
çözülmesi için alınacak tedbirlerle, bu Kanunun uygulanmasına yönelik tedbirlere
dair görüşleri, ilgili mercilerce öncelikle ele alınmak üzere iletmek amacıyla,
Bakanlığın koordinatörlüğünde bir "Tüketici Konseyi" kurulur.
Tüketici Konseyi, Bakanın veya görevlendireceği bir Bakanlık
görevlisinin başkanlığında, Adalet, İçişleri, Maliye, Milli Eğitim, Sağlık, Ulaştırma,
Tarım ve Köyişleri, Sanayi ve Ticaret, Turizm ve Çevre bakanlıkları ile Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Türk Patent
Enstitüsü Başkanlığı, Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı, Türk Standartları
Enstitüsü Başkanlığı, Rekabet Kurumu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Enerji Piyasası
Düzenleme Kurumu, Telekomünikasyon Kurumu, Türk Akreditasyon Kurumu, Milli
Prodüktivite Merkezi, Diyanet İşleri Başkanlığı, büyük şehir belediyeleri, il belediyelerini
temsilen Türk Belediyeler Birliği, işçi sendikaları konfederasyonları, memur sendikaları
konfederasyonları,Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Türkiye Milli Kooperatifler
Birliği, Yükseköğretim Kurulu, Türkiye Barolar Birliği, Türkiye Serbest Muhasebeci
Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği, Türk Mühendis
ve Mimar Odaları Birliği, Türk Eczacılar Birliği, Türk Tabipleri Birliği, Türk Dişhekimleri
Birliği, Türk Veteriner Hekimleri Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu,
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Bankalar Birliği, Türkiye Seyahat Acenteleri
Birliği, Türkiye Otelciler Birliği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Tüketim Kooperatifleri
Merkez Birliği, Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı ve tüketici örgütleri temsilcilerinden
oluşur.
Tüketici Konseyini oluşturan kurum ve kuruluşların temsilcilerinin
sayı ve nitelikleri ile Tüketici Konseyine katılabilmek için tüketici örgütlerinin
sahip olmaları gereken asgari üye sayısı ve bu örgütlerin Tüketici Konseyine gönderecekleri
temsilci sayısı Bakanlıkça belirlenir. Ancak, kamu kurum ve kuruluşlarından gelen
temsilcilerin sayısı, hiçbir şekilde Tüketici Konseyinin toplam üye sayısının yüzde
ellisinden fazla olamaz. Tüketici Konseyi yılda en az bir kez toplanır.
Tüketici Konseyinin çalışma usul ve esasları ile diğer
hususlar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.
Tüketici Sorunları Hakem Heyeti
Madde 22- Bakanlık, il ve ilçe merkezlerinde, bu Kanunun uygulamasından
doğan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla en az bir tüketici sorunları hakem heyeti
oluşturmakla görevlidir.
Başkanlığı Sanayi ve Ticaret İl Müdürü veya görevlendireceği
bir memur tarafından yürütülen tüketici sorunları hakem heyeti; belediye başkanının
konunun uzmanı belediye personeli arasından görevlendireceği bir üye, baronun mensupları
arasından görevlendireceği bir üye, ticaret ve sanayi odası ile esnaf ve sanatkar
odalarının görevlendireceği bir üye ve tüketici örgütlerinin seçecekleri bir
üye olmak üzere başkan dahil beş üyeden oluşur. Ticaret ve sanayi odası ya da ayrı
ayrı kurulduğu yerlerde ticaret odası ile esnaf ve sanatkar odalarının görevlendireceği
üye, uyuşmazlığın satıcı tarafını oluşturan kişinin tacir veya esnaf ve sanatkar
olup olmamasına göre ilgili odaca görevlendirilir.
Bakanlık taşra teşkilatının bulunmadığı il ve ilçelerde
tüketici sorunları hakem heyetinin başkanlığı en büyük mülki amir ya da görevlendireceği
bir memur tarafından yürütülür. Tüketici örgütü olmayan yerlerde tüketiciler, tüketim
kooperatifleri tarafından temsil edilir. Tüketici sorunları hakem heyetinin oluşumunun
sağlanamadığı yerlerde noksan üyelikler, belediye meclislerince re'sen doldurulur.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinde heyetin çalışmalarına
ve kararlarına esas olacak dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa ilişkin raporu sunmak
üzere en az bir raportör görevlendirilir.
Değeri beşyüz milyon liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda
tüketici sorunları hakem heyetlerine başvuru zorunludur. Bu uyuşmazlıklarda heyetin
vereceği kararlar tarafları bağlar. Bu kararlar İcra ve İflas Kanununun ilamların
yerine getirilmesi hakkındaki hükümlerine göre yerine getirilir. Taraflar bu kararlara
karşı onbeş gün içinde tüketici mahkemesine itiraz edebilirler. İtiraz, tüketici
sorunları hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak, talep edilmesi şartıyla
hakim, tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir.
Tüketici sorunları hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici
mahkemesinin vereceği karar kesindir.
Değeri beşyüz milyon lira ve üstündeki uyuşmazlıklarda
tüketici sorunları hakem heyetlerinin verecekleri kararlar, tüketici mahkemelerinde
delil olarak ileri sürülebilir. Kararların bağlayıcı veya delil olacağına ilişkin
parasal sınırlar her yılın Ekim ayı sonunda Devlet İstatistik Enstitüsünün Toptan
Eşya Fiyatları Endeksinde meydana gelen yıllık ortalama fiyat artışı oranında artar.
Bu durum, Bakanlıkça her yıl Aralık ayı içinde Resmi Gazetede ilân edilir.
25 inci maddede cezai yaptırıma bağlanmış hususlar dışındaki
tüm uyuşmazlıklar, tüketici sorunları hakem heyetlerinin görev ve yetkileri kapsamındadır.
Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri Başkan ve üyeleri ile
raportörlere verilen huzur hakkı veya huzur ücretinin ödenmesine ilişkin esas ve
usuller, bir ayda ödenecek tutar 2000 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla
çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere Maliye Bakanlığının uygun görüşü
alınarak Bakanlıkça belirlenir.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinin kurulması, çalışma
usul ve esasları ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikte düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Yargılama ve Cezaya İlişkin Hükümler
Tüketici Mahkemeleri
Madde 23- Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak çıkacak her türlü ihtilaflara
tüketici mahkemelerinde bakılır. Tüketici mahkemelerinin yargı çevresi, Hakimler
ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir.
Tüketici mahkemeleri nezdinde tüketiciler, tüketici örgütleri
ve Bakanlıkça açılacak davalar her türlü resim ve harçtan muaftır. Tüketici örgütlerince
açılacak davalarda bilirkişi ücretleri, 29 uncu maddeye göre bütçede öngörülen ödenekten(*)
Bakanlıkça karşılanır. Davanın, davalı aleyhine sonuçlanması durumunda, bilirkişi
ücreti 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre
davalıdan tahsil olunarak 29 uncu maddede düzenlenen esaslara göre bütçeye gelir(*)
kaydedilir. Tüketici mahkemelerinde görülecek davalar Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun
Yedinci Babı, Dördüncü Faslı hükümlerine göre yürütülür.
Tüketici davaları tüketicinin ikametgahı mahkemesinde de
açılabilir.
Bakanlık ve tüketici örgütleri münferit tüketici sorunu
olmayan ve genel olarak tüketicileri ilgilendiren hallerde bu Kanunun ihlali nedeniyle
kanuna aykırı durumun ortadan kaldırılması amacıyla tüketici mahkemelerinde dava
açabilirler.
Gerekli hallerde tüketici mahkemeleri ihlalin tedbiren
durdurulmasına karar verebilir. Tüketici Mahkemesince uygun görülen tedbir kararları,
masrafı daha sonra haksız çıkan taraftan alınmak ve 29 uncu maddede düzenlenen
esaslara göre bütçeye gelir (*) kaydedilmek üzere, ülke düzeyinde yayınlanan
gazetelerden birinde Basın İlan Kurumunca ve ayrıca varsa davanın açıldığı yerde
yayınlanan mahalli bir gazetede derhal ilân edilir.
Kanuna aykırı durumun ortadan kaldırılmasına yönelik Tüketici
Mahkemesi kararları ise masrafı davalıdan alınmak üzere aynı yöntemle derhal
ilân edilir.
Üretimin Satışın Durdurulması ve Malın Toplatılması
Madde 24- Satışa sunulan bir seri malın ayıplı olması durumunda Bakanlık,
tüketiciler veya tüketici örgütleri, ayıplı seri malın üretiminin ve satışının durdurulması
ve satış amacıyla elinde bulunduranlardan toplatılması için dava açabilir.
Satışa sunulan bir seri malın ayıplı olduğunun mahkeme
kararı ile tespit edilmesi halinde, malın satışı geçici olarak durdurulur. Mahkeme
kararının tebliğ tarihinden itibaren en geç üç ay içinde malın ayıbının ortadan
kaldırılması için üretici-imalatçı ve/veya ithalatçı firma uyarılır. Malın ayıbının
ortadan kalkmasının imkânsız olması halinde mal, üretici-imalatçı ve/veya ithalatçı
tarafından toplanır veya toplattırılır. Toplatılan mallar taşıdıkları risklere göre
kısmen veya tamamen imha edilir veya ettirilir.
Satışa sunulan bir seri malın, tüketicinin güvenliğini
tehlikeye sokan ayıp taşıması durumunda, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın
Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri saklıdır.
Ayıplı malları satın alan tüketicilerin uğradıkları maddî
ve manevî zararlar nedeniyle dava açma hakları saklıdır.
4 üncü maddenin altıncı fıkrası hükümlerine tâbi bir seri
ayıplı malın satışa arz edilmesi durumunda bu madde hükümleri uygulanmaz.
Olduklarından Farklı Görünen Mallar
Madde 24/A- Gıda ürünü olmamalarına rağmen, sahip oldukları şekil, koku,
görünüm, ambalaj, etiket, hacim veya boyutları nedeniyle olduklarından farklı görünen
ve bu sebeple de tüketiciler tarafından gıda ürünleriyle karıştırılarak tüketicilerin
sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atan malların üretilmesi, pazarlanması, ithalatı
ve ihracatı yasaktır.
Mal piyasaya sürülmüşse, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik
Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri uygulanır.
Olduğundan farklı görünen malı satın alan tüketicilerin
uğradıkları maddi ve manevi zararlar nedeniyle dava açma hakları saklıdır.
Ceza Hükümleri
Madde 25- 6 ncı maddenin yedinci fıkrası uyarınca, Bakanlıkça belirlenen
usul ve esaslara aykırılığı tespit edilen her bir sözleşme için 50.000.000
lira para cezası uygulanır.
4 üncü maddenin yedinci fıkrasında, 5 inci maddede, 6 ncı
maddenin altıncı fıkrasında, 6/A maddesinde, 6/B, 6/C maddeleri uyarınca Bakanlıkça
belirlenen usul ve esaslarda, 7 nci maddenin beşinci fıkrasında, 9 uncu maddede,
9/A maddesinde, 10 uncu maddede, 10/A maddesinde, 11/A maddesinin ikinci ve
dördüncü fıkralarına, 12, 13, 14, 15 ve 27 nci maddelerde belirtilen yükümlülüklere
aykırı hareket edenler hakkında 100.000.000 lira para cezası uygulanır.
7 nci maddenin dördüncü ve altıncı fıkraları ile 8 inci maddede belirtilen yükümlülüklere
aykırı hareket edenler hakkında 250.000.000 lira para cezası uygulanır.
20 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca Bakanlıkça tespit
ve ilân olunan usul ve esaslara aykırılığa 500.000.000 lira para cezası uygulanır.
Aykırılık ülke düzeyinde yayın yapan radyo ve televizyonlarca gerçekleştirilmişse
cezanın on katı uygulanır.
18 inci maddeye aykırı hareket eden üretici-imalatçı ve
ithalatçı hakkında 1.000.000.000 lira para cezası, satıcı-sağlayıcı hakkında ise
bu cezanın beşte biri uygulanır.
19 uncu maddenin birinci fıkrasına aykırı hareket
edenler hakkında 2.000.000.000 lira para cezası uygulanır.
11 inci maddeye aykırı hareket edenler hakkında 5.000.000.000
lira para cezası uygulanır. Aykırılık ülke düzeyinde yayım yapan süreli yayın ile
gerçekleşmişse cezanın yirmi katı uygulanır. Bakanlık, ayrıca süreli yayın kuruluşundan
kampanyanın ve kampanyaya ilişkin her türlü reklam ve ilânın durdurulmasını ister.
Bu isteğe rağmen aykırılığın devamı halinde, reklam ve ilânın durdurma zorunluluğunun
doğduğu tarihten itibaren her sayı- gün için 100.000.000.000 lira para cezası uygulanır.
Bakanlık, kampanyanın ve kampanyaya ilişkin her türlü reklam ve ilânın durdurulması
talebi ile Tüketici Mahkemesine başvurur.
16 ncı maddeye aykırı hareket edenler hakkında üç aya kadar
tedbiren durdurma ve/veya durdurma ve/veya düzeltme ve/veya 3.500.000.000 lira para
cezası uygulanır. Reklam Kurulu, ihlalin niteliğine göre bu cezaları birlikte veya
ayrı ayrı verebilir. 16 ncı maddeye aykırılık, ülke düzeyinde yayın yapan yazılı,
sözlü, görsel ve sair araçlar ile gerçekleşmiş ise, para cezası on katı olarak uygulanır.
7 nci maddenin yedinci ve sekizinci fıkralarına aykırı
hareket edenlere, kampanya konusu mal veya hizmetin fatura bedeli oranında para
cezası uygulanır. Kampanyayı düzenleyen, tüketici kampanyadan ayrıldığında, para
iadesinde bulunursa bu ceza uygulanmaz.
7 nci maddenin ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere,
7 nci madde hükümlerine uygun kampanya düzenlemeleri için bir hafta süre tanınır.
Bu sürenin bitiminde aykırılığın devam ettiğinin tespiti halinde, bu hükme aykırı
hareket edenlerle 24 ve 24/A maddelerinde belirtilen yükümlülüklere aykırı
hareket edenlere 50.000.000.000 lira para cezası uygulanır.
Yukarıdaki fıkralarda belirtilen para cezaları, fiilin
bir yıl içerisinde tekrarı halinde iki misli olarak uygulanır. Para cezaları her
yıl başında 765 sayılı Türk Ceza Kanununun ek 2 nci madde hükümleri uyarınca artırılır.
Bu Kanunda yazılı fiiller hakkında diğer kanunlarda da
para cezası öngörülmüşse ağır olan ceza uygulanır.
Cezalarda Yetki, İtiraz ve Zamanaşımı
Madde 26- 25 inci maddenin bir, dört, yedi, sekiz, dokuz ve onuncu fıkralarındaki
cezalar Bakanlık tarafından, diğer fıkralarındaki cezalar o yerin mülki amiri tarafından
uygulanır.
Bu Kanunda düzenlenen her türlü para cezası, idari niteliktedir.
Bu cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren en geç yedi gün içerisinde yetkili
idare mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini
durdurmaz ve zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa
sürede sonuçlandırılır. İtiraz üzerine idare mahkemesince verilen kararlar kesindir.
25 inci maddeye göre verilen para cezaları, Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
Bu Kanunda düzenlenen idari para cezalarının verilmesine
ilişkin ceza zamanaşımı süresi bir yıldır. Zamanaşımı süresi, bu Kanun hükümlerine
aykırı fiilin işlendiği tarihte başlar.
Sürekli veya tekrarlanan ihlaller söz konusu ise süre,
ihlalin sona erdiği ya da en son tekrarlandığı günden itibaren başlar. Karar aleyhine
yargı yoluna başvurulmuş olması tahsil zamanaşımını keser.
Cezalar, cezayı vermeye yetkili merci tarafından yedi gün
içerisinde ilgilinin mensup olduğu meslek kuruluşuna bildirilir.
BE?İNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler
Denetim
Madde 27- Bu Kanunun uygulamasında, Bakanlık müfettişleri ve kontrolörleri
ile Bakanlıkça ve belediyelerce görevlendirilecek personel; fabrika, mağaza, dükkan,
ticarethane, depo, ambar gibi her türlü mal konulan ve/veya satılan veya hizmet
sunulan yerlerde denetleme, inceleme ve araştırma yapmaya yetkilidirler.
Bu Kanunun kapsamına giren hususlarda yetkili ve görevli
kişi ve kuruluşlara her türlü bilgi ve belgelerin doğru olarak gösterilmesi ve asıl
ve onaylı kopyalarının verilmesi zorunludur.
Laboratuvar
Madde 28- Bakanlık ilaç, müstahzar, kozmetik ve gıda maddeleri analizleri
hariç olmak üzere, bu Kanunun uygulanması için resmi ve özel kuruluşların kurulu
bulunan laboratuvarlarından yararlanabilir.
Bakanlıkça yapılan denetimler sırasında alınan numunelerin
test ve muayeneleri resmi veya özel kuruluş laboratuvarlarında yaptırılabilir. Test
ve muayene ücretleri 29 uncu maddedeki ödenekten (*) karşılanır.
Test ve muayene sonuçlarının ilgili standarda veya teknik düzenlemeye aykırı çıkması
halinde buna ilişkin tüm giderler üretici veya ithalatçı tarafından ödenir. Bu giderler,
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil
olunur. Tahsil olunan test ve muayene ücretleri 29 uncu maddede düzenlenen esaslara
göre bütçeye gelir (*) kaydedilir.
Ödenek
Madde 29-(*) Reklam Kurulu, Tüketici Konseyi ve tüketici sorunları hakem
heyetlerinin faaliyetlerine ilişkin masraflar, Bakanlığın tüketicinin korunması
amacına yönelik masrafları ve sair harcamalar ile en yüksek Devlet memuru aylığının
(ek gösterge dahil) %200?ünü geçmemek şartıyla usul ve esasları Maliye Bakanlığının
uygun görüşü üzerine Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca tespit edilecek miktarlarda
personele yapılacak ek ödemeler Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.
Personele (sözleşmeli personel dahil) yapılacak ek ödemelerde
657 sayılı Kanunun aylıklara ilişkin hükümleri uygulanır ve bu ödemelerden damga
vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesinti yapılmaz.
Diğer Hükümler
Madde 30- Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanır.
Yönetmelikler ve Düzenlemeler
Madde 31- Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler, Kanunun yayımı tarihinden
itibaren bir yıl içerisinde ilgili kamu kuruluşları, mesleki üst kuruluşlar ve tüketici
örgütlerinin görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılır. Bakanlık, bu Kanunun uygulanmasıyla
ilgili olarak mevzuat çerçevesinde gerekli tedbirleri almaya ve düzenlemeleri yapmaya
yetkilidir.
Kaldırılan Hükümler
Madde 32-3489 sayılı Pazarlıksız Satış Mecburiyetine Dair Kanun, 632 sayılı
İthal veya Yurt İçinde İmal Edilen Taşıt Araçları, Motor, Makina Alet ve Cihazların
Tanıtmalık ile Birlikte Satışı Hakkında Kanun, 3003 sayılı Endüstriyel Mamulatın
Maliyet ve Satış Fiyatlarının Kontrolü ve Tespiti Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1- Tüketici mahkemeleri Kuruluncaya
kadar bu mahkemelerde görülmesi gereken davalara bakacak mahkemeleri Hakimler ve
Savcılar Yüksek Kurulu belirler
Geçici Madde 2- Bu Kanunun yayımından
önce borçlunun temerrüdü nedeniyle ödenmeyerek icra takibi aşamasına gelen veya
icra takibine konu edilen kredi kartı borçları, temerrüt tarihindeki ana paraya,
yıllık yüzde elliyi geçmemek üzere gecikme faizi uygulanmak suretiyle oniki eşit
taksitte ödenir.
Kredi kartı borçları nedeniyle gerçekleştirilen her türlü
takip, yukarıda yer alan hükme göre ilk taksidin ödenmesiyle durur ve son taksidin
ödenmesiyle birlikte tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar.
Bu madde hükümleri, tüketicinin kredi verene, Kanunun yayımı
tarihinden itibaren otuz gün içinde yazılı müracaat etmesi halinde uygulanır.
Yürürlük
Madde 33- Bu Kanunun; 29 uncu maddesi ile geçici 2 inci maddesi yayımı
tarihinde, diğer maddeleri ise yayımı tarihinden itibaren üç ay sonra yürürlüğe
girer.
Yürütme
Madde 34- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
(*) 23.07.2004 tarihli ve 25531 Sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan 5217 sayılı Kanunun 7 nci maddesi hükümlerine göre değiştirilmiştir.